🝧 Meropisᚒcreaties

Maandag 27 juni 2016, vroeg in de middag. Toen bereikte ik na drie uur wandelen en klauteren de Croix de Provence, het hoogste punt van Cezannes geliefde Sainte-Victoire. Het is voor het eerst dat ik op een bergtop sta. In het zuiden zie ik de Middellandse Zee en de Camargue, in het westen Aix-en-Provence, in het noorden de Mont Ventoux en het vlakke stroomgebied van de Durance, en ver in het noordoosten besneeuwde toppen van wat de Alpen lijken te zijn met erboven een tweede horizon van dikke opeen gepakte wolken die baden in het licht. Het hebben van zo'n uitzicht, zo'n overzicht, is best overweldigend.  De dingen ontlenen hun betekenis deels aan hun context, en die hangt weer samen met perspectief. Daar werd ik me nu goed van bewust. De afwezigheid van dingen valt op, zoals lichtvervuiling, drukte en geluidsoverlast. Het is de stilte die het hardst roept. Luister naar muziek op een bergtop, voer er een gesprek, lees er een gedicht (in mijn geval van Petrarca), d...

Wat betekent het om authentiek te willen zijn? Wat betekent het om authenticiteit te willen vinden? Ik denk wel eens dat dit concept een illusie is, omdat we leven in een wereld van reproducties waarin alles massaal is. Hoe kan ik een stad ooit leren kennen zoals die 'echt' is, als alles erin al zo vaak is vastgelegd op de mooiste (en misschien wel meest misleidende) foto's, en als die selecties in het collectieve geheugen, in mijn geheugen, geprent zijn; als overal dezelfde winkeltjes zijn waarvoor oude gevels geruïneerd worden; als bijzondere bouwwerken zijn afgezet en mensenmassa's langs de ratelende kassa's geleid worden; en als iedere bezoeker met de camera in de hand, zoals ik, dezelfde ervaringen zoekt, zoals ik?  Ik kan wel proberen om af te wijken van platgetreden paden, maar dat gaat niet. Iedereen lijkt overal al te zijn geweest. In plaats van de trein te pakken, kan ik wel 'heel alternatief' gaan liften, maar al zoveel andere jonge mensen ...

Ik stel me op dit moment voor dat taal het middel bij uitstek is dat ons met elkaar verbindt. De banaliteit van het spreken is vermoedelijk zodanig, dat dit niet opvalt, maar laten we het omdraaien: wat blijft achter als de gesprekken opdrogen? Wat blijft dan over van Aristoteles' zoön politikon? Wat resteert dan nog van Cicero's ideale vriendschap?  Wat mij betreft heeft het spreken echter iets vreemds. Het is alsof het afleidt, herhaalt, afslijt en afstompt, maar ook inspireert, beweegt, ervaringen bepaalt en deze zelfs mogelijk maakt. Ik vraag me soms af hoeveel van ons spreken aan die laatste groep aspecten bijdraagt, zodra we banden aanhalen, meedoen aan de dagelijkse uitwisselingen, leuk willen doen, erbij willen horen en nieuwe banden willen aangaan. Waarschijnlijk niet bijster veel. Het spreken is bij uitstek het middel tot aftoetsing en (her)bevestiging. De ingetrapte open deur bestaat niet voor niets slechts in de taal.  Daarom brengt het spreken een soort...

Walmen tabaksrook, wijnaroma's en een orkest van etensgeuren dwarrelen omhoog en vermengen zich in de windloze avondlucht. Ze bereiken mij en gaan aan me voorbij, terwijl ik op het balkon van Le Petit Palais aan het plein van Apt zit, in de branding van een zee van geluid. Gelach, gepraat, geklap en gekletter, met daar bovenuit muziek, afkomstig van het podium dat zwart afsteekt tegen wat een paleis had kunnen zijn. Dit plein vormt op deze doordeweekse zomeravond het kloppende hart van een bevolking die ik helemaal niet ken, maar die ik nu goed meen te begrijpen in hun ritme, hun ontspanning, hun vermaak, misschien zelfs een fractie van hun passies.  Ik zie kinderen op de late uren spelen, nu eens koppels gemoedelijk wiegen op frivole Cubaanse muziek, dan weer twintigers en een gepensioneerde dansen onder begeleiding van donderende gitaren. Wie was er voor wie, hier op dit moment? De verschillende artiesten voor de inwoners? De inwoners voor de artiesten, onder het gele stra...

Wat is reizen anders dan het verlaten van een plaats en het bezoeken van een ander? Een stuk meer, eigenlijk. De essentie blijft wel gelijk, maar de houding daartegenover niet. Voor sommigen telt alleen het doel, om daar dan over mee te kunnen praten. Voor anderen betekent het reizen een vlucht, waarbij het belang van de plaatsen van vertrek en aankomst helemaal anders is. Ook de drang tot ontspanning is een motief. Nog weer anderen reizen vanuit een zekere rursteloosheid, die, eens die er is, misschien wel nooit weggaat, maar de mens voort blijft drijven. Daarbij denk ik dat dit, als het erop aankomt, iets universeel menselijks is. Toch is de rusteloosheid, voor wie haar kent, iets op zichzelf, iets dat is . Die duidt niet op een concreet gemis, maar op een karaktertrek. In zekere zin duiden alle echte reizen,  die uit eigen beweging zijn, op een gemis, omdat je iets zoekt dat er op de eerste plaats niet is. Anders heeft de reis geen zin. Het zoeken naar iets dat de eigen leefw...

Bij elk doel hoort een reis, en die reis telt evenzeer als het doel zelf. Reizen heeft, wat mij betreft, iets poëtisch en iets melancholisch, voor zover dat niet twee zijden zijn van dezelfde medaille. Het is de confrontatie aangaan met iets, en via dat iets zie je wat je hebt en wat je niet hebt, of wat je nodig hebt en wat je niet nodig hebt. De hiermee samenhangende diversiteit die ik zie, kan poëtisch zijn en laat zijn sporen na.  Melancholie, is dat een ervaring van gemis, en zodoende een verlangen? Die melancholie is niet negatief, en ook niet positief. Ze is neutraal. Ze is de filter waar de nieuwe omgeving doorheen komt waar ik me in bevind. Is de ervaring van die stad of streek dan intenser, of juist zwakker? Dat weet ik niet. Wat ik wel weet, is dat niets die melancholie lijkt te kunnen opheffen. Het verlangen blijft, omdat ervaring, kennis en bezit nooit compleet en afgerond zijn. Ik kan de onverwachte pleintjes met hun fonteinen en platanen niet meenemen, ik kan ...

De Italiaanse geleerde Girolamo Cardano (1501-1576) schreef in zijn kritiek op bepaalde collega's: ‘ Zij bedenken een wereld zoals die hunzelf uitkomt en bevalt . ’ Hij had daarbij de luxe om nog in absoluutheden te kunnen geloven. 

In 1980 publiceerden George Lakoff en Mark Johnson hun vernieuwende boek Metaphors We Live By . Hierin richtten zij de aandacht volledig op het metaforische karakter van de menselijke taal. Dat karakter bleek veel groter en invloedrijker dan men zou verwachten. Zo spreken we van een aanval op iemand of het verdedigen van een stelling bij discussies. Dat zijn militaire metaforen. Subtieler is een uitspraak als: 'België deelt gratis knuffelkatten uit aan bejaarden', waarbij het land als handelend persoon wordt voorgesteld. Nog primitiever is echter de tegenstelling hoog-laag , waarbij vaak hoog positief en laag negatief gewaardeerd wordt. Denk aan je omhoog werken en aan lager wal raken . Die dualiteit lijkt universeel te zijn en komt overal voor. Wie macht wil uitstralen, plaatst de troon op een verhoging. Wie het offer wil benadrukken, zet het altaar op een verhoging. Wie militaire kracht en soevereiniteit wil laten zien, neemt de hoogste plek in, en in diverse oude tekst...