Anachronistische ontmoeting van onpeilbare geesten

Een anachronistische ontmoeting. Heraclitus schreef rond 500 v.Chr. dat de mens de grenzen van zijn geest onmogelijk kan kennen, hoe hard hij ook zoekt (fragment B45). Iets waar Sigmund Freud het allicht mee eens zou zijn. In elk geval stelde de filosoof George Berkeley ruim twee millennia later dat wat een oneindig aantal delen heeft, oneindig moet zijn (Notebook A, 416). 

Een stelling is nu dat de ideeën in de geest van de mens, waar Berkeley, Locke en anderen zoveel kentheoretische woorden over schreven, onuitputtelijk zijn, omdat het aantal mogelijke ervaringen van de mens oneindig is. De Griekse arts Galenus beschouwde het organisme voorts als wezenlijk creatief, wat zich bijvoorbeeld uit in groei en verandering (Perì fysikón dynámeôn). Dat geldt ook voor de geest. Niet voor niets begon Aristoteles zijn Metafysica met de bewering dat de mens een aangeboren drang tot kennen heeft. 

Moesten zij allen aan een vergadertafel gezeten hebben, dan zouden zij mogelijk tot de conclusie gekomen zijn dat de mens, althans psychologisch gezien, oneindig is en een onuitputtelijke bron van creativiteit vormt, die slechts begrenst wordt door de dood aan het einde van de weg. Hoewel de hoop volgens Hesiodus (Theogonia) en Plato (Timaeus) misleidend is, zou de vergadering de verwachting geuit kunnen hebben dat er misschien ooit een schrijver zou leven die de psychologische roman in de eerste persoon zal schrijven met daarin een eindeloze reeks raamvertellingen. 

Jorge Luis Borges begon zijn verhaal De onsterfelijke (1949) heel terecht met dit citaat van Francis Bacon: 'Salomon saith: "There is no new thing upon the earth". So that as Plato had an imagination, "that all knowledge was but remembrance"; so Salomon giveth his sentence, "that all novelty is but oblivion".' Dit gezegd hebbende, en zonder de transhumanistische kant van mogelijk technisch haalbare onsterfelijkheid op te willen gaan, zou de vergadering ervan uit kunnen gaan dat vroeg of laat 'alles' wel geschreven zal worden, omdat alles kan. Het nooit geschreven werk van Giovanni Pico della Mirandola, De poëtische theologie, zal mogelijk ooit nog ergens ontspruiten. Een ander zal zich ooit het verloren gegane Over de pythagoreeërs van Aristoteles herinneren. Nog een ander zal ooit een hoofdstuk toevoegen aan de roman van eindeloze raamvertelling die nog moet ontstaan en die eigenlijk een biografie van de ideeëngeschiedenis van de geest is.

Dan wordt de vergadering beëindigd. Eenieder gaat weer zijn eigen weg, en is de bevindingen op een dag vergeten. Dat geeft niet. Ooit bedenkt iemand op een krankzinnig moment de vergadering opnieuw, en schrijft die de uitkomsten op.

Lost in thoughts door Sebastian Eriksson, surrealistisch kunstenaar. Portfolio: zie hier.