Het Midden-Oosten ontdekken: van een Vlaams muziekfestival tot de 12e-eeuwse al-Sohrawardi
Op het Sfinks Mixed festival van 2016 in Boechout liepen mijn partner en ik een willekeurige tent binnen om te zien wat men er uitspookte. Het Armeens-Turkse duo Vardan Hovanissian en Emre Gültekin was daar net begonnen met een optreden. Dat was een erg gelukkig toeval, met een bijzondere herinnering tot gevolg. Het toeval wilde ook nog eens dat uitgeverij EPO een kraam op de festivalmarkt had, met enkele boeken van de op het Midden-Oosten georiënteerde uitgeverij Bulaaq, zodat ik in één moeite door een bloemlezing van Perzische poëzie en een boek over Iraanse geschiedenis kon aanschaffen.
Voor mij was dit de eerste serieuze kennismaking met een compleet ander cultuurgebied. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de cultuurgeschiedenis van de Mediterrane wereld, maar de Arabische en islamitische cultuur bleven terra incognita. Inmiddels ben ik enkele boeken over Midden-Oosterse geschiedenis, religie, literatuur en filosofie verder, met als recentste aanwinst de mooi uitgegeven en toegankelijk geschreven Islamitische filosofie: een geschiedenis van M. Leezenberg, niet toevallig ook uitgegeven door Bulaaq. Gezien de selectieve en weinig flatteuze vertogen over het Midden-Oosten van vandaag de dag beschouw ik dergelijke publicaties als zeer welkome aanvullingen op de Nederlandstalige boekenmarkt.
Het ontdekken van een vreemde, nieuwe wereld gaat gepaard met een zekere verwondering en (dientengevolge) ook bewondering. De literatuur van de Turken, Arabieren en Perzen bevat pareltjes en is door haar eigen karakter een interessante verrijking voor mijn boekenkast. Het soefisme van de islam is een intrigerend tegengewicht voor de streng dogmatische uitwassen van een monotheïstische religie. De islamitische filosofie is een fraai complex van originele denkbeelden dat soms voortborduurt op de klassieke filosofie en de schakel is tussen dat erfgoed en het westerse denken.
In dit kader heb ik in januari een artikeltje geschreven voor Wikipedia over de twaalfde-eeuwse filosoof Sjihaab al-Dien Yahya al-Sohrawardi, die onder andere soefistische noties combineerde met Griekse filosofie, en dan vooral het neoplatonisme. Zo ontwikkelde hij een filosofie die de focus verschuift van rationalisme naar mystiek weten, en waarin een waardering bestaat voor de (vermeende) kennis van pre-islamitische denkers en profeten, zoals Zarathustra, de legendarische Hermes Trismegistus en Plato. Met het zoeken naar diepgaande overeenkomsten tussen die autoriteiten was hij de voorganger van de Europese renaissancedenkers en esoterici die graag geloofden in een oeroude doorlopende keten van geopenbaarde wijsheid, en die er niet voor terugdeinsden om over de christelijke muur heen te kijken, op zoek naar kennis uit andere overleveringen. Al-Sohrawardi creëerde een abstract denksysteem dat voor westerlingen wellicht vreemd oogt, maar daarom als denkprestatie des te opmerkelijker, origineler en boeiender is.
Reacties
Een reactie posten