Posts

Recensie van 'Inside the Neolithic Mind'

Afbeelding
David Lewis-Williams & David Pearce. Inside the Neolithic Mind . Londen: Thames & Hudson, 2005. De auteurs begonnen aan een ambitieus project. Ze proberen via moderne inzichten in de werking van de menselijke geest inzicht te krijgen in archeologische vondsten uit het neolithicum. Daarmee verband houden zoeken de auteurs antwoorden op vragen als: Hoe zag de prehistorische mens de kosmos? Hoe ontstond religie? Hoe ontstond sociale gelaagdheid? En dan met name toegespitst op het Midden-Oosten, waar nu eenmaal veel is opgegraven. Terechte vragen, maar de poging om ze te beantwoorden is niet zo geslaagd. Academische recensies zijn overwegend niet zo positief over de inhoud. Wél over de stijl, maar dat is iets heel anders. Het brein zou ontvankelijk zijn voor visioenen, hallucinaties e.d. ( altered state of consciousness , 'veranderde staat van bewustzijn'), en dat zou een belangrijke grondslag zijn voor de ontwikkeling van prehistorische wereldvisies en religie. He...

Water en schaduw

Afbeelding

Wat betekent de vraag?

Afbeelding
In juni en mei besteedde ik met een OKAN-klas twee lesuren aan filosofie, en op een gegeven moment deed zich de vraag voor wat het verschil was tussen religie en filosofie. Een legitieme vraag, aangezien filosofen sinds de oudheid ook over het goddelijke nadenken. Op de vraag kan een mens veel antwoorden, maar een simpele versie is dat filosofie in principe vertrekt vanuit een vraag (‘Que sais-je?’), terwijl religie in principe vertrekt vanuit een uitroep. Later vroeg ik me af waarom ik eigenlijk zo van die vraagstelling hou, meer dan van een uitroep. Waarom boeit die me, vind ik die een meerwaarde en bewonder ik die zelfs? Ik denk dat dat komt omdat veel begint met de vraag als zodanig. De vraag is de springplank om de wereld in te springen. De vraagstelling impliceert een aantal zaken die ik mooi, prettig of zelfs bewonderenswaardig vind. Ik bedoel dan natuurlijk wel de authentieke vraag in het algemeen, en niet de nepvraag of beleefdheidsvraag. Om te beginnen is er d...

Gevoel, gezicht en betekenis. Wat monumenten met ons doen.

Een deel van de Notre Dame in Parijs is pas in rook opgegaan, en miljoenen euro’s worden al uit verschillende hoeken geschonken voor de heropbouw. De belangrijkste drijfveer hiervoor lijkt niet het religieuze aspect te zijn, maar het symbolische. De kathedraal is meer dan alleen een kathedraal. Het bouwwerk staat symbool voor Parijs, maar vervolgens ook voor Frankrijk en zelfs voor de West-Europese cultuur. Napoleon Bonaparte kroonde zichzelf daar tot keizer, en we hebben natuurlijk Victor Hugo’s bekende roman De klokkenluider van de Notre Dame , om maar iets te noemen. Tevens wordt de schoonheid ervan onderstreept. De Notre Dame geldt als het neusje van de zalm in de gotiek. Met andere woorden, deze kathedraal doet ertoe, dit bouwwerk maakt verschil. Dit gebouw verdient miljoenen euro’s schenkingen om in volle glorie hersteld te worden. Een cynische bedenking van enkelen daarbij is waarom men spontaan zo gul in de buidel tast voor een gebouw, dus met andere woorden een zorgvuldi...

Blijvende echo's van een voorbijgaand optreden

Afbeelding
Op maandag 25 februari was het eindelijk zover. Om 20:00 begon in de Roma te Antwerpen dat ene concert waar ik al tien jaar op wachtte zonder zeker te zijn dat het ooit nog zou plaatsvinden: een optreden van Madrugada, de eerste band waar ik ogenblikkelijk een ticket voor wilde kopen. Dit optreden zou dan ook het eerste zijn dat ik ooit betaald bijwoonde. Destijds, ik denk in 2008, leerde ik de band net te laat kennen. Dat jaar bracht Madrudaga haar laatste album uit, omdat het jaar ervoor de hoofdgitarist Robert Buras was overleden. Nu, een decennium later, gingen resterende bandleden op reünietournee door Europa. Het was dus nu of nooit. Ik moest en zou erbij zijn, zelfs al moest ik ervoor spijbelen. En ik was er dus bij, maar met een kinderlijke vrolijkheid en spanning waar ik achteraf een beetje verlegen om word. Toch was het niet raar. Een optreden is een ontmoeting, niet met een willekeurige passant, maar met mensen die een geheel van klanken bedachten die me boeien e...

Spengler en Borges, denken dankzij de dood

De destijds vernieuwende Duitse historicus Oswald Spengler schreef in zijn Achteruitgang van het avondland uit 1918 het volgende: ‘De mens is het enige wezen dat de dood kent; alle andere worden ook oud, maar met een bewustzijn dat volkomen beperkt is tot het moment, dat voor hen eeuwigdurend moet lijken. Zij zien de dood, zonder er iets van te weten.’ [1] Toen ik dit las, moest ik meteen denken aan een uitspraak van de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges. In De onsterfelijke , een verhaal uit de bundel De Aleph uit 1949, schreef hij dit: ‘Onsterfelijk zijn stelt niets voor; afgezien van de mens zijn alle schepselen het, want zij kennen de dood niet; het goddelijke, het vreselijke, het onbegrijpelijke, is weten dat je onsterfelijk bent.’ Ik denk dat de overeenkomst niet toevallig is. Borges las Spenglers werk in het Duits en werd erdoor beïnvloed. Hij verwijst explicet naar Spenglers juist genoemde magnum opus in zijn essays en heeft ook een korte biografie van de historic...

Paul Auster’s ''In the Country of Last Things'': an interpretation

‘We all speak our own language of ghosts.’ I wish to spend a few words on Paul Austers In the Country of Last Things . Although I usually do not read modern (relatively recent) literature, this novel is the second of Auster’s work I devoured, the first being the New-York Trilogy . What I find amusing and fascinating, is his combination of postmodern playfulness, flirts with philosophy, and quirky realism. To me, the texts are an invitation for analysis. In what follows, however, I will not provide an analysis of In the Country of Last Things , because I do not intend to scrutinise the text. Instead, I will touch upon some aspects I think are central issues within the story and contribute to its literary character. Introduction First a sketch of the situation. The novel takes the shape of a long letter, written by a young woman named Anna Blume. In it, the reader is introduced to an anonymous, dystopian environment simply called ‘the city’. Anna went there by boat in an atte...